İdari İşlemlerin İptali Davası

İdari İşlemlerin İptali Davası

İdari İşlemlerin İptali Davası 

İptal davasının amacı, idare organlarının hukuka uygunluk karinesinden yararlanarak yapmış oldukları idari işlemlerin “hukuka uygunluk karinesini” çürütmektir.

İdari işlemin iptali, idari işlemin alınmasından itibaren, bütün hüküm ve sonuçlarıyla birlikte hukuk sisteminden silinmesini ifade eder. Bu dava sonucunda verilen kararın sadece taraflar arasında değil, herkes için hüküm ve sonuç doğurur anlamına gelir demektir.

İdari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırılığın bulunması halinde idari işlemin iptali ile ilgili menfaatleri ihlal  edilenler tarafından idari işlemin iptali davası açılabilmektedir.

İdari İşlemlerin İptali Davası Açma Süresi Ne Kadar?

İdari Yargılama Usulü Kanunu'nda özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür. 

Özel düzenlemelerle 10, 15 ve 30 günlük süreler gösterilmiştir. Bu idari işlem neticesinde özel dava açma süresine tabi olmasına rağmen, bu hususun idari işlemde açıklanmaması halinde, dava konusu idari işlemin tebliğ tarihinden itibaren, özel dava açma süresinin değil, 60 günlük genel dava açma süresi uygulanmaktadır.

İdari İşlemlerin İptali Davası Açma Süresi Ne Zaman İşlemeye Başlar?

İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı, Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği; Tarihi izleyen günden başlar.

Adresleri belli olmayanlara özel kanunlarındaki hükümlere göre ilan yoluyla bildirim yapılan hallerde, özel kanununda aksine bir hüküm bulunmadıkça süre, son ilan tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün sonra işlemeye başlar.

İlanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz.

Tatil günleri sürelere dahildir. Şu kadarki, sürenin son günü tatil gününe rastlarsa, süre tatil gününü izleyen çalışma gününün bitimine kadar uzar.

İdari İşlemlerin İptali Davası Nerede Açılır

Göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla İdari Yargılama Usulü Kanununda veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması halinde, yetkili idare mahkemesi, dava konusu olan idari işlemi veya idari sözleşmeyi yapan idari merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir. 

Kamu görevlileri ile ilgili davalarda yetki

Kamu görevlilerinin atanması ve nakilleri ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlilerinin yeni veya eski görev yeri idare mahkemesidir.

Kamu görevlilerinin görevlerine son verilmesi, emekli edilmeleri veya görevden uzaklaştırılmaları ile ilgili davalarda yetkili mahkeme, kamu görevlisinin son görev yaptığı yer idare mahkemesidir.

Kamu görevlilerinin görevle ilişkisinin kesilmesi sonucunu doğurmayan disiplin cezaları ile ilerleme, yükselme, sicil, intibak ve diğer özlük ve parasal hakları ve mahalli idarelerin organları ile bu organların üyelerinin geçici bir tedbir olarak görevden uzaklaştırılmalarıyla ilgili davalarda yetkili mahkeme ilgilinin görevli bulunduğu yer idare mahkemesidir.

Özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, hâkim ve savcıların mali ve sosyal haklarına ve sicillerine ilişkin konularla, müfettiş hal kâğıtlarına karşı açacakları ve idare mahkemelerinin görevine giren davalarda yetkili mahkeme, hâkim veya savcının görev yaptığı yerin idari yargı yetkisi yönünden bağlı olduğu bölge idare mahkemesine en yakın bölge idare mahkemesinin bulunduğu yer idare mahkemesidir.

Taşınmaz mallara ilişkin davalarda yetki

. İmar, kamulaştırma, yıkım, işgal, tahsis, ruhsat ve iskan gibi taşınmaz mallarla ilgili mevzuatın uygulanmasında veya bunlara bağlı her türlü haklara veya kamu mallarına ilişkin idari davalarda yetkili mahkeme taşınmaz malların bulunduğu yer idare mahkemesidir.

Köy, belediye ve özel idareleri ilgilendiren mevzuatın uygulanmasına ilişkin davalarla sınır uyuşmazlıklarında yetkili mahkeme, mülki idari birimin, köy, belediye veya mahallenin bulunduğu yahut yeni bağlandığı yer idare mahkemesidir.

Taşınır mallara ilişkin davalarda yetki

Taşınır mallara ilişkin davalarda yetkili mahkeme, taşınır malın bulunduğu yer idare mahkemesidir.

İdari İşlemlerin İptali Davası Açılma Sebepleri Nelerdir?

İdari işlemler yetki, şekil, sebep, konu açısından hukuka aykırı olmaları halinde açılabilir. 

-  Yetki Yönünden Hukuka Aykırı İdari İşlemler

İdarenin kendilerine tanınan yetkiyi kullanabilecekleri coğrafi alan bakımından sınırlandırılmış durumdadır. Bu alan dışına çıkılması yer yönündenyetkisizlik halini oluşturmaktadır.

- İdare yetkili sayıldığı süre içinde yetkisini kullanabilir. Bu sürenin dışına taşarak tesis olunan işlemler, zaman yönünden yetkisizlik sebebiyle iptale mahküm olurlar.

-İdarece kendisine yetki verilmiş kişiler, idare adına işlem tesis etme yetkisini kullanabilmektedirler. Ancak idare yetkili olduğu halde ve bu yetkinin hangi kamu görevlisi tarafından kullanılabileceğinin önceden belirlenmiş olmasına karşın bazı durumlarda bu yetkinin başka bir kamu görevlisi veya kişi tarafından kullanılılırsa kişi yönünden yetkisiz olur. 

-İdari birimlerin görevleri ve bu görevleri yerine getirmeleri için sahip oldukları yetkiler yasalar ile önceden belirlenmiştir. İdarenin sahip olduğu yetkiyi aşması veya kullanmaması konu yönünden yetkisizlik halini meydana getirmektedir.

- Şekil Yönünden Hukuka Aykırı İdari İşlemler

İdari işlemler tesis olunurken izlenilecek yöntem, kanun, tüzük, yönetmelik gibi hususi normlarla önceden belirlenmiştir. Yasal mevzuatta belirlenen şekillere uyulmadan yapılan idari işlemler hukuka aykırıdır.

- Sebep Yönünden Hukuka Aykırı İdari İşlemler

İdari işlemin konusu; o idari işlemin meydana getireceği hukuki neticedir. Örneğin, kamulaştırma işleminin konusu, bir kimseye ait gayrimenkul mülkiyetinin bedeli karşılığında idareye geçirilmesidir. Konu bakımından hukuka aykırılık, esasa ilişkin hukuk kuralının yanlış veya eksik uygulanması ile ortaya çıkar. İdare, bazı durumlarda açık olan hukuk kurallarını yerine getirmek istemez

- Amaç Yönünden Hukuka Aykırı İdari İşlem

İdare hukukunda tüm idari işlemelerin genel amacı kamu yararıdır. İster genel amaçla isterse kanunun öngördüğü özel amaçla yapılmış olsun, tüm idari işlemlerin amaç bakımından hukuka uygun yapılması gerekir. Kamu yararı genel amacına veya o işlem için kanunla belirlenmiş özel amaca aykırı yapılan işlemler, amaç yönünden hukuka aykırı idari işlem olarak kabul edilir.